Dzień Praw Człowieka

Ponad pół wieku temu, 16 grudnia 1966 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło dwa dokumenty międzynarodowe, mające do dzisiaj decydujący wpływ na postrzeganie praw człowieka na świecie: Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (ICESCR) oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych. Razem z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, stanowią one Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka, określający obywatelskie, kulturalne, ekonomiczne, polityczne i społeczne prawa, należne człowiekowi od dnia urodzin.

UNESCO, które powstało tuż po zakończeniu II wojny światowej dla “budowania pokoju w umysłach ludzi”, miało znaczący wkład w powstanie i treść Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, przyjętej w Paryżu, 10 grudnia 1948 roku. Zapisano w niej najważniejsze prawa, przysługujące wszystkim ludziom, niezależnie od płci, rasy, wyznania i korzeni kulturowych: prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego i nauki; prawo wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo wolności opinii i jej wyrażania; prawo ubiegania się o azyl i korzystania z niego w razie prześladowania; zakaz zastraszania, torturowania i stosowania niewolnictwa; prawo do życia w godziwych warunkach materialnych. Deklaracja stała się podstawą międzynarodowych dokumentów chroniących prawa człowieka. Część późniejszych umów międzynarodowych, dotyczących praw człowieka, zostało opartych na artykułach Deklaracji.

Zaangażowanie UNESCO w promocję i ochronę praw człowieka zapisane zostało w Akcie Konstytucyjnym, przyjętym 16 listopada 1945 roku, w którym w Artykule 1. zapisano, że ”Celem Organizacji jest popieranie sprawy pokoju i bezpieczeństwa, przez zacieśnianie współpracy między narodami w dziedzinie oświaty, nauki i kultury, dla zapewnienia powszechnego poszanowania sprawiedliwości, prawa, praw człowieka i podstawowych swobód, jakie Karta Narodów Zjednoczonych przyznaje wszystkim ludziom bez różnicy rasy, płci, języka lub religii”. Realizacji tego zadania służy około 60 międzynarodowych instrumentów prawnych: konwencji, deklaracji i rekomendacji, zainicjowanych i przyjętych przez Konferencje Generalne od początku istnienia Organizacji. Większość z nich ma bezpośredni lub pośredni związek z realizacją praw człowieka w podstawowych obszarach działalności UNESCO: edukacji, kultury, nauki, komunikacji i informacji, a w ramach tej ostatniej przede wszystkim w dziedzinie ochrony wolności słowa i swobody wyrażania opinii.

W bezpośredniej kompetencji UNESCO znalazły się od początku istnienia Organizacji – i pozostają do dziś:
- prawo do edukacji. (Art. 26 Deklaracji),
- prawo do swobodnego udziału w życiu kulturalnym społeczeństwa. (Art. 27 Deklaracji),
- prawo wolności opinii i wyrażania jej. (Art. 19 Deklaracji),
- prawo do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw. (Art. 27).

20 grudnia 1993 roku Zgromadzenie Ogólne NZ zdecydowało o utworzeniu stanowiska Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, którego zadaniem jest czuwanie nad tym, by prawa człowieka były powszechnie respektowane.

Z okazji obchodów Dnia Praw Człowieka w naszej szkole przeprowadzono dyskusje tematyczne w klasach oraz zaprezentowano gazetkę okolicznościową na tablicy UNESCO przed wejściem do sali A2 (77).

Wojciech Heczko,
Szkolny Koordynator ds. Edukacji i Programu Szkół Stowarzyszonych UNESCO.